De kracht van links

De vraag van de week in De Standaard luidt deze week 'Wat kunnen linkse partijen doen om het tij te keren?' Op het forum valt een amalgaam aan antwoorden te lezen waaruit blijkt dat veel mensen eigenlijk niet weten wat wordt bedoeld met politiek links en rechts. De verwarring heeft vooral te maken met het dooreenhaspelen van economische en ethische kwesties.

Het verschil tussen links en rechts is in principe nochtans heel eenvoudig: wie economisch links is, vindt dat de overheid moet ingrijpen om de economie in goede banen te leiden. Dit kan gaan over uitkeringen voor wie niet mee kan in de economie, maar ook over bijvoorbeeld landbouwsubsidies. Wie economisch rechts is, is van mening dat de overheid zich zo weinig mogelijk moet bemoeien met de economie. De 'onzichtbare hand' zal de economie in goede banen leiden, bemoeienissen van de overheid zijn meestal nefast voor de economische groei en het concurrentiewezen.

Ethische kwesties hebben niets met de economische polen links en rechts te maken. Iemand kan ethisch progressief of ethisch conservatief zijn, of er ergens tussenin. Wie tegen abortus is, is ethisch conservatief, wie voor het homohuwelijk is, is ethisch progressief.

Wat migratie betreft, gaat de tweedeling tussen links en rechts al helemaal niet op. Iemand die economisch rechts is, kan in principe niets tegen migratie hebben als dit een automatisch gevolg van de economie is. Iemand die links is, en dus vindt dat de overheid moet ingrijpen in de economie, kan in principe net wel zeggen dat migratie aan banden moet worden gelegd of net moet worden gestimuleerd, afhankelijk van de economische noodzaak.

Een economisch rechtse partij kan dus perfect voorstander zijn van het homohuwelijk of migrantenstemrecht (als de migrant als logisch gevolg van de economie hier is komen wonen, werken en belastingen betalen), terwijl een economisch linkse partij tegen abortus en migratie kan zijn. In Vlaanderen zijn alle linkse partijen ethisch progressief en ze staan allemaal positief tegenover migratie, andere culturen en godsdiensten, hetgeen waarschijnlijk het beeld heeft doen ontstaan dat links gelijk is aan ethisch progressief en tolerant. Dat dit niet altijd zo is mag blijken uit andere linkse regimes zoals het stalinisme.

Wanneer een partij zichzelf natuurlijk bestempelt als 'links-liberalen' kan dit niet anders dan de verwarring in de hand werken. Liberaal zijn betekent dat je de economie zoveel mogelijk vrij laat, dus dat de overheid er zich zo weinig mogelijk mee bemoeit. De combinatie 'links-liberaal' is daarom mijns inziens een contradictio in terminis. Ik vermoed dat Spirit voorstander is van een kapitalistisch systeem waarbij maatregelen genomen worden voor mensen die niet meekunnen in deze economie. Maar de benaming 'links-liberaal' vind ik dan wel bijzonder slecht gekozen. Wie deze benaming wel kan verdedigen is bij deze vrij om dit te doen!

Wat moet links nu doen om het tij te keren? Een pasklaar antwoord valt hier niet op te geven. Wat we zeker niet moeten doen, is zoals iemand op het forum zei 'rechtser worden'. Dan kunnen de linkse partijen net zo goed ophouden te bestaan. De linkse eis dat de overheid moet ingrijpen in de economie om deze bij te sturen, heeft alles te maken met solidariteit. Solidariteit met de mensen om ons heen, die niet meekunnen in een kapitalistische economie waarin iedereen zich zelf maar moet trachten te redden. Solidariteit met mensen in derdewereldlanden, omdat zij door decennialange uitbuiting, beroving van hun grondstoffen of slechte ecologische omstandigheden niet de mogelijkheid hebben om mee te draaien in de kapitalistische economie. En solidariteit met de mensen die na ons komen, want als we nu de aarde opsoeperen blijft er voor hen niets meer over. Dit is de groene invulling van het begrip 'economisch links'.

Wat de linkse partijen in Vlaanderen zeker niet moeten doen, is elkaar bevechten en van elkaar stemmen proberen te verwerven. De uitdaging ligt erin om samen, niet in kartel maar als een links front waarin elke partij zijn eigen identiteit bewaart, met gefundeerde argumenten, de luchtbel van partijen als het Vlaams Belang of Lijst Dedecker te doorprikken. Want deze partijen zullen met hun rechts economisch gedachtegoed geen antwoord kunnen bieden op de 14 % armen in België, op de stijgende levensduurte of op de vastgoedprijzen die al enkele jaren de pan uit swingen.