Bedenkingen bij de verkiezingsuitslagen

Met een verkiezingsuitslag van 6% behaalt Groen! 4 zetels in de Kamer, 1 rechtstreeks verkozen zetel in de Senaat en 1 Gemeenschapssenator. Dat is niet slecht als je er rekening mee houdt dat Groen! sinds 2003 geen verkozenen had in het Federaal Parlement. Maar bij de Vlaamse verkiezingen in 2004 en de gemeente- en provincieraadsverkiezingen in 2006 lag het percentage voor Groen! veel hoger. We behaalden toen 7,6 %. Zagen de Groen!-kiezers het niet zitten dat Groen! een klimaatminister zou leveren? Of stemden de mensen die twijfelen tussen Groen! en Sp.a op het laatste moment voor deze laatste partij omdat ze dachten dat Groen! het sowieso wel goed zou doen?

Uit de uitslagen blijkt in elk geval dat Groen! en Sp.a toch geen communicerende vaten zijn: het verlies van de Sp.a is veel groter dan de winst voor Groen! Links verliest in totaliteit. Vinden de linkse kiezers Groen! en Sp.a niet links genoeg meer? Als dit het geval was, dan zouden de linksere partijen PvdA en CAP een hogere score gehaald hebben. Samen behalen deze nu nog geen 1% op nationaal vlak (0,9), en slechts 1,3 % op Vlaams niveau. Het protest tegen het generatiepact (met als politieke partijen CAP, PvdA en Groen!) wordt niet weerspiegeld in de resultaten bij de verkiezingen. In tegendeel, de partij die pleit voor een generatiepact II dat nog veel verder gaat dan het huidige, behaalt een monsterscore: het kartel CD&V- NVA behaalt maar liefst 29,6%.

Heeft Vlaanderen dan een ruk naar rechts gemaakt? Op het eerste zicht lijkt dat zo te zijn, met een centrumrechtse partij als grote winnaar, een rechtse Dedecker als grote verrassing en een stagnerend extreem-rechts Vlaams Belang. Wie de score van Dedecker en VB samentelt (6,5 + 19), ziet dat die niet veel verschilt van de score van het VB in 2004: 24, 2%. Wel gaan VB en Dedecker samen er nog altijd op vooruit met 1,3%.

Toch denk ik niet dat dit per se duidt op een 'ruk naar rechts'. Het heeft er meer mee te maken dat het linkse verhaal moeilijk is. Zoals Vera Dua gisteren zei op Ter Zake, heeft links een moeilijk verhaal, terwijl de oplossingen die rechts biedt, erg simpel zijn. Waar rechts bijvoorbeeld zegt dat je boefjes maar in de gevangenis moet steken, en ze zelfs niet vervroegd mag vrijlaten, zegt links dat je moet kijken naar de oorzaken van hun ontoelaatbaar gedrag, en dat je die moet aanpakken. Dat is natuurlijk een werk van veel langere adem en is moeilijker aanvaardbaar voor iemand die zelf bestolen werd. Waar rechts zegt dat werklozen profiteurs zijn die er maar voor moeten zorgen dat ze werk vinden, door desnoods om het even welke job te aanvaarden, zegt links dat mensen het recht hebben om een job uit te oefenen waarin ze zich thuis voelen. Ook dit is moeilijker aanvaardbaar voor de 'hardwerkende Vlaming' die van zichzelf vindt dat hij zoveel belastingen moet betalen.

Wat dan nu? Ik denk dat het tijd is voor links om zich te bezinnen over zijn rol in de samenleving. Dat kan het best binnen een oppositie. Van daar uit kan links de rechtse regering wijzen op de gevolgen van hun beleid voor de zwakkeren in de samenleving. Het is dan te hopen dat de regering er oor naar zal hebben.

Maar veel belangrijker nog zal het signaal naar de samenleving toe zijn. Links moet vanuit de oppositie de wanverhoudingen in de samenleving duidelijk aan de kaak stellen, en de bevolking daarop wijzen. Als de meerderheid van de samenleving echt rechts is, zal ze vinden dat de zwakkeren in de samenleving zelf schuld zijn aan hun situatie. Maar als de meerderheid van de samenleving toch over een rechtvaardigheidsgevoel beschikt, zal ze het onrecht aanklagen, op straat en/of in haar kiesgedrag.